I. BÖLÜM TADIM KÖYÜNÜN TARİHSEL VE COĞRARAFİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

A-TADIM KÖYÜ'NÜN TARİHÇESİ

Tadım köyü Elazığ merkeze bağlı olup, Elazığ'ın güneyinde ve şehir merkezine 15 km uzaklıkta olan eski bir yerleşim yeridir. Tarihi açıdan incelediğimizde yazılı kaynakların azlığı ve gerek belgelerin tahrif olmasından gerekse de ülkemizdeki arşivciliğin yetersiz olmasından dolayı hakkında çok fazla bilgiye sahip olmadığımızı görebiliyoruz. Fakat Kalkolitik, Erken Tunç, Ortaçağ ve Ortaçağ Bizans dönemlerinden kalan tarihi eserlere ulaşıldığından çok eski bir yerleşim yeri olduğu sonucunu çıkarabiliriz . Harput, Hz. Ömer zamanında Müslüman Arapların hakimiyetine seçtiği dönemde Uluovada tarım ve hayvancılık yapılıyor insanlar çok sade bir hayat sürüyordu. Tadım adının nereden geldiğine dair tam bir kaynak olmamakla birlikte Dadim, Dadım olarak tarihte kullanımı görülen köyün tarihi çok eskilere dayanır. XX. Yüzyılın başlarında Tadım, bulunduğu bölgenin en büyük yerleşim yerlerinden biri konumundaydı. Ermeniler tarafından büyük bir yerleşim merkezi haline gelen köye, XX. Yüzyılın ilk çeyreğinde Türklerin de yerleşmeye başlamasıyla kozmopolitik bir yapıya ulaştığını görmekteyiz.1915 yılında sadece 1800 Ermeni nüfusu göz önüne aldığımızda köyün büyüklüğünü anlamış oluruz . Bu nüfusun yanında sayısı tam olarak bilinemeyen Türk nüfusunu da eklememiz köyün büyük bir yerleşim yeri olduğu konusunda fikir yürütmemize yardımcı olur. Zamanla ermeni kökenli nüfusun köyü terk etmeleriyle daha fazla Türk kökenli vatandaşların yerleştiği ve yakın çevreden göç aldığı bilinmektedir. Göç alması tabiatın sunmuş olduğu nimetlerden kaynaklandığı yadsınamaz bir gerçektir. Zira köyün tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan halkın en büyük ihtiyacı olan su kaynakları bakımından oldukça zengin bir yerleşim yeri olduğunu görebiliyoruz. Buna ek olarak toprağın verimi de göç almasında önemli bir etkendir. Köyün kurulu olduğu arazi tamamen düz olmasından kaynaklanan ve yapay dağa kurulu olan tarihi kale köyün en eski kalıntılardandır. 'Dadım (Dadim ) Höyük' üzerinde yapılan incelemelerde Kalkolitik dönemden başlamak üzere çok eski kalıntılara ulaşılması, bölgenin en eski yerleşim yerlerinden biri olduğunu gösterir . Yapılış tarihi tam olarak bilinmeyen kalenin tarihçesi oldukça ilginçtir. . (Roma ve Bizans dönemlerine ait olduğunu kabul eden kaynaklar mevcuttur.) Zira köyün tamamen düz bir ovaya kurulmuş olması kale yapımını zorlaştırmış fakat zamanın yöneticilerinin haberleşme amacıyla kale yapılması gerektiğini ileri sürmüşler ve bu amaçla halktan vergi toplarken çuvallarla veyahut hayvanlarla (tabi ki vermeleri gereken vergi oranlarına göre) toprağı köyün batısındaki bölgeye yığmalarını emretmişler; halk, vergi amacıyla getirdikleri toprakları köyün batısındaki bölgeye yığmaya başlamış, zamanla yığılan topraklar bir dağ haline gelmiş ve uzun yıllar toplanan vergiler (topraklar) köyde yapay bir dağ oluşturmuş ve bir müddet sonra dağa kale yapılmıştır. Günümüzde hala kalenin burçlarından bazıları mevcudiyetini korumaktadır. 100 metre çapındaki bu kale sayesinde diğer köylerle ateş yakarak haberleşme sağlamaya çalışılmıştır. Önemli bir olay ( ölüm, yangın, heyelan, deprem ... vb.) olduğunda diğer köylerle haberleşme, kalede yakılan ateş vasıtasıyla gerçekleştirilmiştir. Kale Uluovanın güvenliğini sağlamak amacıyla da önemli bir yere sahiptir . Dadım (Tadım) Höyük XX. yüzyıldan beri incelenir E. Huntington ilk söz eden kişidir. Höyük yüzeyi ve eteklerinde Kalkolitik, Erken Tunç, Ortaçağ ve Ortaçağ Bizans dönemlerine ait çeşitli tiplerde seramiğe rastlanmıştır . Tadım höyüğü ve kalesi Roma ve Bizans dönemlerine ait olup Kültür Bakanlığı tarafından I. Derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir . Yapım tarihi tam olarak bilinmeyen ve kurtuluş savaşı döneminde halk tarafından yıkılmış olan Meryemana Kilisesi köye 2 km uzaklıkta, köyün batısında bulunmaktadır. Kilise kalıntısı günümüze tam olarak ulaşmamakla birlikte temel kalıntıları hala mevcuttur. Ayrıca kilisenin çanı Elazığ arkeoloji müzesinde sergilenmektedir. Büyüklüğü nedeniyle diğer çanlardan kolayca ayırt edilebilmektedir. Tarihi değer kazanan fakat günümüze kadar tam olarak ulaşamayan tahrif olmuş çok sayıda çeşme mevcut olmakla birlikte 'Hekükeleri' (eskiden boru yerine kullanılan yeraltındaki kanallar) hala günümüze kadar ulaşmıştır.

B-TADIM KÖYÜ'NÜN COĞRAFİK EKONOMİK VE SOSYAL DURUMU

1- TADIM KÖYÜ'NÜN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİ (MATEMATİKSEL KONUMU)

Tadım köyü Elazığ ilinin Güneyinde yer alır. 38 0 34 ı 60ıı Kuzey Paralelleri 39 0 10 ı 0 ıı Doğu Meridyenleri arasında yer alır. Denizden yüksekliği 985 metre (3234 feet) olup batısında Kumberiç Köyü, Kuzeyinde Tepeköy, Meryemli, yemişlik köyü, Kuzeydoğusunda Sarıyakup (Saryakup) köyü, Güneyinde Ürünveren köyleri vardır.

2- TADIM KÖYÜ'NÜN COĞRAFİK KONUMU VE İKLİMİ

Tadım Köyü; Doğusunda Kuyulu köyü, Batısında Kumberiç Köyü, Güneyinde Ballıca köyü Kuzeyinde Yalnız (Yalavuz) Köyü, Kuzeydoğusunda Sarıyakup Köyü, Kuzeybatısında Tepeköy ile komşu olup şehir merkezine 15 km uzaklıktadır. Ova üzerine kurulu olan köy su kaynakları bakımından zengin olmasının yanı sıra toprağı da oldukça verimlidir. Tadım Köyü, DSİ tarafından yapılan 11 artezyen kuyusuna, 1970 lı yıllarda yapılan sulama kanalı (suyun kaynağı Keban baraj gölüdür.), Kulak Paharı olarak bilinen büyük bir su gözesine sahiptir. Köyün batısında sulama amaçlı 2000 yılında DSİ tarafından 16 hektar alan üzerine kurulu sulama göleti mevcuttur. Tadım köyü Doğu Anadolu bölgesinin hakim olduğu karasal iklim hakimdir fakat Keban baraj gölünün etkisiyle Elazığ ilinde daha yumuşak görülen Karasal iklim daha da yumuşamıştır. Zira köy ova üzerinde (rakım 985m) kurulu olması ve 16 hektar alan üzerine kurulu olan gölletin etkisiyle diğer dağ köylerine göre daha yumuşak karasal iklim görülür. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve yağışlı geçer. Yukarıda da belirttiğimiz gibi karasal iklim tipi oldukça yumuşak tezahür eder. Elazığ'da Karasallıkla genel karakteri bozulmuş Akdeniz iklimi arasında geçiş iklimi yaşanır .

3- TADIM KÖYÜ'NÜN DEMOĞRAFİK YAPISI

Tadım köyünün şehir merkezine yakın olması ve bölge halkının genelde kış Mevsimini Elazığ'da, yaz mevsimini köyde geçirmesinden dolayı, nüfusun farklılık arz ettiği görülmektedir. Ayrıca yaz mevsiminde köye çalışmaya gelen insan sayısı azımsanmayacak kadar çoktur. Haftanın belirli günleri bile nüfusun çok fazla olduğunu görmek mümkündür. Zira yakınlık nedeniyle hafta sonunu köyde geçiren halk oldukça çoktur. Hatta nüfusun önemli bir kısmı Elazığ ilinde çalışıyor olup köyde ikamet etmektedir . Kış aylarında 500 dolaylarına düşen nüfus yaz aylarında 1000 civarına kadar çıkmaktadır. 2000 yılında yapılan nüfus sayımına göre köyün nüfusu 615 dır. Nüfus sayımının yaz mevsiminde yapılmamış olması nüfusun bu seviyede olmasına neden teşkil etmiştir. Tadım köyünde okuryazarlık oranı oldukça yüksektir. Çok az sayıda olan 65 yaş üstü birkaç kişi dışındakilerin tamamı diploma sahibidir. Zira köy okulu 1943 yılında inşa edilmiş olup 1970 li yılların ortalarına kadar Sarıyakup, Yalnız, Tepeköy gibi yakın köylerden Tadım köyündeki ilkokula geldiği bilinmektedir.

4- TADIM KÖYÜ'NÜN EKONOMİK VE SOSYAL YAPISI

Tadım köyü halkının belli başlı geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Halkın geçimi, Köyün su kaynakları bakımından zengin olmasından dolayı hayvancılıktan daha ziyade sulu tarım yapılması ile elde edilen (köy sulu tarıma oldukça elverişlidir.) şeker pancarı, pamuk, karpuz, sebze gibi ürünlere dayalıdır. Özellikle Tadım karpuzu olarak bilinen karpuz Elazığ ve çevre illerde oldukça rağbet gören ürünlerdendir . Susuz arazilerde ise ülkemizin birçok yöresinde olduğu gibi arpa, buğday gibi ürünler yetiştirilmektedir. Köyün şehir merkezine yakın olmasından dolayı köylünün elde ettiği ürünleri pazarlama sorunun diğer köylere göre daha azdır. Zira ulaşım sorunu şehir merkeziyle olan bağlantıyı sağlayan ve köyün kuzeyinden gelen 15 km uzunluğunda olan ve güneybatısından gelip diğer yoldan tamamen bağımsız olan 17 kilometrelik asfalt yollarla sağlanmaktadır. Tadım köyünde iki bakkal, iki kahvehane (2006 ocak itibariyle daha önce sayı üç idi), faal durumdaki bir un değirmeni, beş akarçeşmesi, 16 hektar alanı kaplayan su gölleti, sulama kanalları ve çok sayıda kuyu vardır. Tadım köyünde köy odası (Konuk evi), sağlık ocağı mevcut olup ayrıca köyün merkezinde (batı kısmında) görmeye değer kale burçları ve kalıntılarıyla tarihi ve turistik özelliğe sahip bir köydür. ( Kültür bakanlığı tarafından I. Derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir.) Şehir merkezine 15 km uzaklıkta olan köye 1972 yılında elektrik gelmesi (elektrik kaynağı hazar santralidir) köyün gelişmesinde önemli bir etkendir. İBRAHİM KÖSEOĞLU (Alıntıdır. https://www.turkcebilgi.com/tad%C4%B1m,_el%C3%A2z%C4%B1%C4%9F)